Zo maak je van een brainstorm een creatief hoogtepunt

Op deze vraag geeft Lisa van Noorden, eigenaar van trainingsbureau Versdenkers, in dit artikel een antwoord. Als organisatie maak je vaak wel ruimte voor een dergelijke brainstorm en dan wil je graag dat dit zich ook uitbetaalt. Waarom lukt dat niet altijd? Van Noorden laat je zien hoe jij je eigen dreamteam samenstelt voor een succesvolle brainstorm. Met de deskundige bevlogenheid van Ockels, de omkeringskunst van Gunster en de innerlijke drive om te creëren van Lady Gaga.

Vaak, heel vaak, blijkt de samenstelling van de groep mensen doorslaggevend. En het gaat beslist helpen als je daar oog voor krijgt. De theorie van innovatiemanagement biedt een prachtige handreiking om te bepalen welke rollen of type mensen je het beste kunt combineren.

Het gaat namelijk om drie kwaliteiten:

• Kennis van het onderwerp
• Flexibel kunnen inzetten van creatieve denktechnieken
• Intrinsieke motivatie

Deze drie elementen zijn stuk voor stuk belangrijk, maar ze moeten ook nog eens goed met elkaar samenwerken (zie figuur: Three Components of Creativity). Om te laten zien hoe dat werkt, neem ik graag drie super-innovators van onze tijd als voorbeeld.

1. Hoe minder je weet, hoe beter?

Niet gehinderd door enige kennis zou je ‘er’ frisser tegenover staan. Onzin. Iemand als wijlen Wubbo Ockels liet het zien. Hij bleef in zijn vakgebied –Aerospace for Sustainable Science and Technology – jarenlang het ene na het andere concept introduceren. Van de laddermolen tot de superbus.

De succesfactor van nieuwe ideeën hangt nauw samen met de toepasbaarheid ervan. Om dat in te kunnen schatten heb je kennis nodig; bijvoorbeeld over welke ideeën al eerder zijn uitgeprobeerd, of over de kenmerken van de doelgroep. Te veel kennis zit pas in de weg als je niet in staat bent om een vraagstuk ook vanuit een andere invalshoek te benaderen. Samenwerking met creatieven van buitenaf, bijvoorbeeld kunstenaars, kan daarin heel effectief zijn. Omdat je dan expertise verbindt met het vermogen buiten de lijnen te denken.

2. Denk tegen de stroom in

Van Einstein tot Leonardo da Vinci; elke vernieuwing begint met een vermoeden, een inval, een onbehagen dat het anders in elkaar steekt. Creatieve denkers durven dan ook regelrecht tegen de stroom in te denken. Zij staan vaak met het ene been in hun fantasiewereld en met het andere in de realiteit. Neem Berthold Gunster. Hij schreef met het boek Omdenken een regelrechte hit en laat ons zien dat het glas altijd halfvol is, als je maar vanuit kansen blijft denken. En ook een medium als Loesje zet ons telkens weer met één been in een andere realiteit.

Kortom; zorg dat er bij elke brainstorm een collega betrokken is die zich niet laat afremmen door de grenzen van functies, organisatiecultuur of al te praktische bezwaren. Dit soort rücksichtslose omdenkers vind je in veel organisaties trouwens niet in het management. Begin dus letterlijk met grenzen te doorbreken en zet eens iemand aan tafel die in dat gezelschap normaal niet meedoet. Ontregelen is het voorportaal van een verrassende uitkomst.

3. Willen zonder moeten

Kunstenaars, muzikanten en schrijvers: creatieve mensen zijn vaak sterk intrinsiek gemotiveerd. Neem Lady Gaga; zij vond de ‘female popicon’ toch weer opnieuw uit; met een combinatie van fabelachtige techniek, ongecensureerde zelfexpressie en veel humor en zelfspot. Vooral dat laatste blijkt verfrissend. Hoe belangrijk intrinsieke motivatie is, zie je bij kinderen heel duidelijk. Mijn dochter van acht jaar houdt van een rommelige slaapkamer. Dat vindt ze gezellig. Ik kan haar niet verleiden met een beloning omdat ze niet gemotiveerd is om op te ruimen. Echt creatief denken lukt het beste als je vanuit een innerlijke drive, dromen en verlangens op zoek gaat naar nieuwe wegen. In een organisatie waar mensen vaak moeten zonder te willen kan het creatieve proces daarom snel vastlopen

Ook jij kunt teams extra denk- en innovatiekracht bezorgen door van tevoren de samenstelling van het gezelschap goed te doordenken. Als Ockels, Gunster en Lady Gaga samen aan tafel zitten, dan kan een doorbraak natuurlijk niet uitblijven.