Werken in Zuid-Afrika lijkt een logische keuze voor een ambitieuze fotograaf; de fotografiescene is daar immers booming. Zuid-Afrikaanse fotografen zoals Zanele Muholi, Pieter Hugo en Santu Mofokeng genieten wereldwijde faam met hun maatschappelijk betrokken fotografie. De keuze van Schaap om naar Kaapstad te verhuizen en daar te gaan werken was echter geen bewuste carrièrestap. Toen Schaap samen met haar man, kind en hond haar koffers pakte en voor zes maanden naar Zuid-Afrika ging op zoek naar een meer natuurlijke leefomgeving, kon zij nog niet vermoeden dat dit permanent zou zijn.
Wat begint als een half jaar buitenland, blijkt een stap te zijn die haar leven voor 100% verandert. Wonend aan de kust van Kaapstad, wordt Schaap dagelijks geconfronteerd met het plastic afval dat na een lange reis door de oceaan aanspoelt aan het strand. En dat laat haar niet onbewogen.
Voordat Schaap geraakt werd door de plasticproblematiek en met Plastic Ocean startte, fotografeerde ze mensen voor editorials en commerciële projecten. Haar werk veranderde toen ze tijdens strandwandelingen veel zwerfplastic zag liggen: “Ik had het gevoel dat ik daar iets mee moest doen.” Plastic Ocean begon als documentatie van het aangespoelde plastic. Toen Schaap de afvalstukken mee naar huis nam, tegen een achtergrond zette en ze in een doordachte compositie fotografeerde, kreeg het project echt vorm: er ontstond kunst. In de foto’s wilde Schaap de pijnlijke schoonheid vatten van het aangetaste plastic dat zo lang door de zee heeft gereisd.
Plastic Ocean heeft Schaaps carrière een nieuwe draai gegeven: van commercieel fotograaf naar kunstenaar-activist. De foto’s, en de 3D-constructies van plastic die op de foto’s te zien zijn, verkoopt Schaap online en in galeries. Plastic Ocean wordt gefinancierd door de verkoop van de foto’s en 3D-constructies en door Schaap zelf, door commerciële fotografieklussen.
Met Plastic Ocean wil Schaap een emotionele respons oproepen. “De kleuren, vormen en compositie in het werk zijn aantrekkelijk, maar dan zie je opeens dat het vanuit de zee aangespoeld zwerfplastic is. Je wordt verleid door de foto, maar de volgende stap is nadenken over de lelijke kant van het werk.” Het aanzetten tot actie voor een milieubewuster leven is een belangrijk onderdeel van Plastic Ocean: “Iedereen moet doen wat hij of zij kan binnen zijn of haar mogelijkheden” vindt Schaap. “Voor de ene persoon is dit boodschappen doen op de markt, in plaats van bij de Albert Heijn, en een ander heeft misschien de mogelijkheid eigen eten te verbouwen in een moestuin.”
Volgens Schaap zijn mensen in Nederland ontzettend gedreven en carrièregericht. In Zuid-Afrika realiseert ze dat het leven helemaal niet om carrière gaat. “In Zuid-Afrika kun je genieten van vandaag; het is uiteindelijk helemaal niet belangrijk of het maandag, of volgende week maandag gebeurt. Dat denken wij altijd, maar dat is niet zo.”
Dit betekent niet dat Schaap minder werkt dan toen ze in Amsterdam woonde. Het betekent wel dat ze nu steeds meer doet wat ze wil doen: “Ik was in Nederland alleen maar heel gedreven; hier in Zuid-Afrika kom ik steeds dichter bij mijzelf en doe ik steeds meer wat ik wil doen. Om deze reden heeft Plastic Ocean niet in Amsterdam kunnen ontstaan.”
Schaap maakt wat ze zelf mooi vindt en hoopt dat daar potentiële kopers uit voortvloeien. “Kopers moeten vanzelf komen en anders komen ze niet,” is ze van mening. “Als kunstenaar is het belangrijk je te onderscheiden en niet te gaan maken met het idee van verkoop in je achterhoofd. Kijk naar binnen, naar jezelf, daar vloeit iets uit voort wat jou uniek maakt. Daarom willen mensen iets van jou kopen.” Schaap vindt het om deze reden waardevoller met haar werk bezig te zijn, dan met potentiële kopers en publiek. Als mensen het werk mooi vinden en het kopen, dan is dat volgens haar mooi meegenomen.
Omdat al haar contacten zich in eerste instantie bevonden in Amsterdam, was het voor Schaap lastig om aan te haken bij kunstinitiatieven in Zuid-Afrika. Ze kreeg daar moeilijk voet aan de grond. Schaaps afzetmarkt bevond zich daarom vanaf de start van Plastic Ocean in Nederland. Dat was immers waar haar netwerk zich bevond. Om deze reden was Schaap niet actief betrokken bij de kunstwereld in Zuid-Afrika. “Als je iets nieuws op de markt zet, gaat dit gemakkelijker in een bij jou bekende omgeving,” verklaart Schaap. Dat was de eerste stap met Plastic Ocean.
Nu Plastic Ocean meer bekendheid geniet, krijgt Schaap ook steeds meer internationale aandacht, waaronder ook uit Zuid-Afrika. De tweede stap voor Plastic Ocean is uitbreiding, daar is Schaap in deze fase mee bezig. Ze kan nu aanhaken bij de regionale kunstmarkt; op dit moment is Schaap bezig met een samenwerking met een galerie in Johannesburg.
Ondanks dat Schaap zich liever bezighoudt met de inhoud van haar werk dan met potentiële kopers, speelt publiek wel een grote rol voor haar. Middels haar werk wil Schaap haar opvatting over het milieu delen met zoveel mogelijk mensen. Het is haar missie om plasticverbruik te reduceren. Ze vindt het zo belangrijk om deze boodschap breed te verspreiden, dat dit meespeelt in de prijsbepaling van het werk. De foto’s zijn te koop voor een relatief lage prijs, zodat het voor een zo breed mogelijk publiek haalbaar is een foto te kopen. Een foto is volgens Schaap “Niet alleen mooi om te hebben, maar ook een friendly reminder aan mijn publiek dat je onderdeel bent van een milieubewuste ommezwaai.”
Met zijn ‘One-Thousand Drawing Pension Plan’ bedacht beeldend kunstenaar Matthijs Booij (1983) een ingenieuze manier om door middel van fondsenwerving zijn pensioen te financieren. Wij spraken in een interview over de totstandkoming van dit idee.
Werk maken omdat de markt daarnaar vraagt, vindt kunstenaar Joep van Lieshout niet interessant.