Betrek mensen bij het maakproces

Van Ryswyck en Sterk startten Atelier NL tien jaar geleden, direct na hun afstuderen aan de Design Academy Eindhoven. Atelier NL ontwikkelt producten die de rijkdom van de aarde en de waarde van lokale grondstoffen laten zien. Tijdens hun opleiding deden Van Ryswyck en Sterk veel projecten in Peru en Brazilië. Hier zagen zij dat lokale producten, zoals bamboe en klei, gebruikt werden om spullen te maken. De werkwijze van Atelier NL is geïnspireerd op deze lokale werkwijzen. In deze werkwijze werd er heel bewust omgegaan met grondstoffen, wat Van Ryswyck en Sterk stimuleerde om dit ook te doen. Zo startten ze hun eerste project over de verschillende kleisoorten in de Noordoostpolder. Door samenwerkingen aan te gaan met lokale boeren, ontdekten ze veel over de geologie en archeologie van de omgeving en de waarde van grondstoffen.

Mensen kunnen vaak deelnemen aan jullie projecten, waarom?

Participatie is heel erg belangrijk voor ons. Door mensen te betrekken bij de projecten worden deelnemers bewuster van onze visie. Hier zijn we tijdens ons eerste project met de boeren in de Noordoostpolder direct mee begonnen. In deze tijd waren we echter nog niet heel erg bezig met een netwerk opbouwen.

Dit begon pas echt tijdens een crowdfundingactie in 2015, om het voortbestaan van het Atelier te garanderen. Onze organisatie was gevestigd in een oude kerk en de enige mogelijkheid om daar te blijven was door het gebouw te kopen. Met buurtbewoners maakten we kleitegels van de klei die we de afgelopen jaren hadden verzameld. Deze unieke tegels verkochten we in de oude kerk en tijdens de Dutch Design Week.

Er zit veel waarde in het betrekken van mensen bij het maakproces: ze begrijpen hierdoor ons doel en onze werkwijze. Het gaf ons veel motivatie om door te gaan, omdat zoveel mensen wilden helpen. We hebben op allerlei manieren geprobeerd om aandacht te krijgen voor onze werkplek, zowel online als offline. Uiteindelijk leverde de campagne €80.000 op en kochten we de werkplaats in samenwerking met de bank. Het is van grote waarde dat veel mensen ons nu kennen en een warm hart toedragen. Voor het eerst zagen wij de waarde van een community.

Hoe motiveren jullie anderen om te participeren?

Het project ‘To See a World in a Grain of Sand’ bestaat dankzij participatie. Het is een project over de waarde van zand. Elke korrel zand heeft zijn eigen reis gemaakt en heeft dus zijn eigen achtergrond. Zand kan omgezet worden tot glas, elke soort zand levert een ander speciaal soort glas op. Wij waren benieuwd naar de verschillende kleuren, vandaar dat we vroegen aan mensen om zand op te sturen van over de hele wereld.

Een andere reden om dit project te starten was om te laten zien dat onze voorraden, zoals zand, niet oneindig zijn. Het is noodzakelijk om anders naar producten en de natuur te kijken. Door middel van dit project startte de discussie over onze omgeving. Er is een beweging ontstaan tegen de huidige manier van produceren.

We hebben eerst ons eigen netwerk benaderd om mee te doen aan het project. Zij voelen zich verbonden met de organisatie en vinden het sowieso leuk om mee te doen. Het zand wordt door de meesten verzameld tijdens een bijzonder moment. Veel mensen staan even stil en geven het moment een betekenis door zand in een flesje te doen. Het wordt een herinnering. Hierdoor worden deelnemers enthousiast en vertellen anderen over het project. Ze vragen bijvoorbeeld aan de buurman als hij op vakantie gaat of die een flesje wil vullen voor ons. Op deze manier worden mensen uit ons eigen netwerk ambassadeurs.

Wat hoop je tijdens tentoonstellingen over te brengen?

Een tentoonstelling is een goede vorm om onze boodschap op een andere manier te vertellen. We hebben ondertussen een groot zandarchief opgebouwd. Hierin staan alle zandflessen geregistreerd op plaats en persoon. De mensen die betrokken zijn bij het project komen vaak langs tijdens een tentoonstelling. Door het archief zijn we goed op de hoogte wie de mensen zijn die zand doneren en we kunnen zo altijd een praatje maken. Dit maakt de participatie heel persoonlijk. Deelnemers kijken wat er met hun zand gebeurd is. Dit project is echt een gezamenlijk kunstwerk en een manier om zo de wereld in kaart te brengen.

Waarom tasten mensen voor producten van Atelier NL soms diep in de buidel?

Ons werk gaat niet alleen om producten verkopen, maar meer om het verhaal dat we over willen brengen. We maken niet simpel een kopje zoals bij de IKEA. Ons ambachtelijke proces van zand omsmelten is heel kostbaar, daarom zijn onze producten soms duur, maar dit is wel de realiteit. Eigenlijk is dit wat een servies of kopje kost. In de wereld is er een overvloed aan producten, waardoor de samenleving heel anders omgaat met producten dan wanneer er schaarste is.

Ons werk gaat dus over de methode, en minder over het eindproduct. Dit maakt het wel lastig om een studio te runnen. Het werk wordt met de hand gemaakt, waardoor er veel tijd en moeite in zit. Daarom is het voor ons heel belangrijk hoe we onze producten presenteren. We laten zien waar het vandaan komt, waardoor het materiaal waarde krijgt. Het geeft betekenis aan de plek, het product en wie jezelf bent. Als ontwerper hebben wij onze eigen fascinatie en achtergrond, dit verwerken wij in het product.

Atelier NL organiseert ook workshops, lezingen en symposia. Waarom?

Door de workshops en lezingen maken we mensen bewust van grondstoffen en vertellen we het verhaal achter onze producten. Hierin hebben wij onze eigen werkmethode gevonden. Deelnemers mogen zelf dingen meenemen, opgraven en uitzoeken uit de natuur. Door dit te doen zien ze dat de omgeving waarin ze wonen belangrijk is. Tijdens de workshops en lezingen hebben we ook de mogelijkheid om vraagtekens te zetten bij het huidige productiesysteem. Je ziet hoe mensen daardoor anders gaan denken over zand schaarste. Op deze manier wordt het probleem tastbaar en begrijpelijk. Je hebt mensen meer te pakken met een workshop dan met een flyer. Het gaat echt leven bij de deelnemers, omdat ze werken met de aarde in plaats van erover lezen.

Ook organiseren we workshops voor ondernemers over het opstarten van een crowdfundingactie. Ondernemers moeten begrijpen dat het geld niet zomaar binnen komt als je een crowdfunding start. Het vergt enorm veel tijd. De actie moet overal zichtbaar zijn en het is verstandig om mensen om je heen te verzamelen waarop je kan rekenen.

Wat betekende de Dutch Design Week voor jullie?

Elk jaar stelt de Dutch Design Week (DDW) meerdere ambassadeurs aan als voorvechter van Nederlands design. Samen met de DDW organiseerden we bijzondere activiteiten tijdens de Dutch Design Week. Ons zandproject stond voornamelijk centraal. Door de aandacht tijdens de DDW hebben we nog meer mensen kunnen bereiken en overtuigen om mee te doen aan ‘To See a World in a Grain of Sand’. Ook zorgde het voor meer zichtbaarheid van onze organisatie. De betrokkenheid met Atelier NL en onze projecten steeg enorm.

Wat is jullie grootste uitdaging?

De werkdruk is heel hoog met een eigen onderneming. Er is veel werk dat tegelijkertijd moet. Daarnaast onderhouden wij de social media en de website zelf, omdat er geen budget is om daarvoor iemand extra aan te nemen. Hopelijk komt daar de komende jaren verandering in. De prioriteit voor de komende jaren is om onze productieprocessen opnieuw te ontwerpen. Met ons bedrijf gaan we een nieuwe fase in, hierbij moeten we nadenken hoe we alles neerzetten en hoe we kunnen profiteren van ons harde werk de afgelopen jaren.

Mijn tip aan ondernemende culturele en creatieve organisaties is om dicht bij jezelf te blijven. Ik merk dat we soms alle kanten op getrokken worden, omdat er zoveel dingen te doen zijn. Je moet stevig in je schoenen staan. Schouders eronder en ervoor gaan als je erin gelooft.