Het stadhuis in Bolsward kwam door een gemeentelijke herindeling leeg te staan. De stad in Friesland zag dit als mogelijkheid een nieuw cultuurhistorisch centrum te stichten om de geschiedenis van de regio te vertellen. Drie maanden geleden, september 2021, opende het cultuurhistorische centrum De Tiid. Een archief, bibliotheek en de fusie van drie lokale musea vormen samen het ‘Huis van Verhalen’. De voornaamste functie van museum De Tiid is om de geschiedenis en de verhalen van de regio aan de bezoekers te vertellen. Die overdracht van informatie wordt gedaan door middel van 20 sleutelfiguren uit de Friese geschiedenis. Aan de hand van de verhalen van toen en nu hoopt De Tiid gesprekken van nu op gang te krijgen.
Als bijkomende functie wil De Tiid dienen als locatie voor ontmoeting voor de plaatselijke mienskip, de gemeenschap. Want hoewel iedereen welkom is in het Huis van Verhalen, is de voornaamste doelgroep de bewoner van de regio. Zo is er in het museum ook een mienskip-ruimte, hier worden tijdelijke exposities door personen of organisaties uit de lokale gemeenschap tentoongesteld.
Om de publieksbeleving voor elke bezoeker zo optimaal mogelijk te maken ging museum De Tiid een samenwerking aan met MIC, kort voor Mobile Interaction Company. MIC ontwikkelt mobiele journeys voor non-profit en culturele organisaties. Ook andere organisaties, zoals Pronk Studio en MCW, hielpen mee aan het project. Zo kreeg een relatief klein museum met grote historie een innovatieve, digitale laag.
In de zalen in het museum staan achthoekige eilanden met voorwerpen en informatie die de verhalen van de Friese geschiedenis en sleutelfiguren vertellen. Er is een aantal touch-schermen op de eilanden gemonteerd waarop bezoekers informatie kunnen lezen en ook dilemma’s voor zichzelf kunnen invullen, zoals: Ben jij een activist of een pacifist? Die gegevens worden samengenomen en geprojecteerd op de muur in één van de zalen, bijvoorbeeld ‘47% van de bezoekers van De Tiid komt uit een dorp’. Zo wordt de individuele beleving van de bezoeker ingezet om een collectief beeld van de bezoekers weer te geven. Op de eilanden zijn ook QR-codes te scannen met een telefoon, die toegang geven tot extra informatie. Op deze manier biedt de mobiele journey een verdiepingsslag.
Binnenkort is ook buiten een route af te leggen: de bezoeker kan dan informatie via haar of zijn telefoon inwinnen over de buitenkant van het monumentale gebouw. De route buiten biedt niet alleen een extra ervaring voor de bezoeker, maar het trekt wellicht ook een nieuw, per toeval passerend publiek naar binnen. De Tiid hoopt de nieuwsgierigheid van voorbijgangers te prikkelen, en daarmee ook mensen die normaliter geen standaard museumpubliek zijn.
“Een goede publieksbeleving vinden wij het belangrijkst,” zegt Eerde Hovinga, tijdelijk directeur van museum De Tiid. “Bezoekers mét mobiele journeys moeten een meer uitgebreide ervaring hebben in het museum dan zonder.” De mobiele journeys moeten echt een aanvulling zijn op het museumbezoek en een persoonlijke en individuele ervaring bieden. De bezoekers kunnen zelf bepalen welk QR-bord ze scannen en geven zo een eigen invulling aan hun museumbezoek.
De mobiele journeys in het museum voegen interactie toe aan het bezoek, zonder dat er alleen maar informatie wordt gezonden. “We proberen altijd nauw te kijken naar het handelingsperspectief dat we mensen bieden als ze zo’n beleving ervaren,” zegt Jeroen de Rooij, creative director bij “Wij geloven erin dat als je mensen activeert en uitnodigt dat je ze dan in de gelegenheid moet stellen dat te doen wat bij hen past. Het is erg belangrijk om dat te realiseren in dit project.” De gebruiker kan daarbij zelf een taal selecteren. Ook hier komt het lokale component van het museum naar voren, want Fries is ook één van de taalopties.
Ook kwamen de mobiele journeys om een andere reden goed van pas. Ten tijde van het coronavirus is het voor bezoekers prettig dat zij op hun eigen telefoon extra informatie kunnen lezen en niet afhankelijk zijn van gedeelde schermen met andere bezoekers. Het tijdelijke noodfonds Kickstart Cultuurfonds financierde de techniek en inrichting van de mobiele journeys. Het noodfonds helpt culturele instellingen met corona-gerelateerde kosten om zo publiek veilig te kunnen ontvangen. Hierdoor konden de mobiele journeys in De Tiid worden ontwikkeld en werd van een nood een deugd gemaakt.
Behalve een betere beleving dragen de mobiele journeys ook bij aan een intensievere relatie tussen het museum en de bezoeker. Ze bieden niet alleen extra informatie, er zijn ook mogelijkheden voor de bezoeker om bijvoorbeeld ‘vriend van het museum’ te worden of te doneren. Op deze manier kan De Tiid meerwaarde bieden en tegelijkertijd fondsen werven.
Er is al een aantal lessen dat het museum heeft geleerd sinds de opening in september 2021. Zo blijft de verdeling van de informatie een grote uitdaging de komende tijd. Om de bezoekers continu te blijven prikkelen, is het van belang de verdeling van informatie per kanaal zo strategisch mogelijk te distribueren. Want als alle informatie op de schermen of eilanden te lezen is, zal niemand de QR-codes gebruiken. Tegelijkertijd moet de informatie prikkelend genoeg zijn om de bezoekers te verleiden de QR-code te scannen. Deze afweging tussen eiland, scherm, mobiel en website moet constant gemaakt worden, wanneer het aankomt op het bieden van extra informatie. Voorwerpteksten leest de bezoeker bijvoorbeeld niet op de eilanden. Op de eilanden staan de nummers en een verwijzing naar de mobiele app. Hier kan de bezoeker zich verdiepen in een voorwerp tentoongesteld in de zaal.
Zowel Jeroen de Rooij als Eerde Hovinga zijn zich ervan bewust hoe belangrijk een goede Call To Action (CTA) is. “De Call To Action moet scherp zijn. Mensen moeten gelijk begrijpen wat ze kunnen doen met een QR-code en de hele mobiele journey,” benoemt Jeroen de Rooij van MIC. “Denk hierbij aan een opvallende pijl wijzend naar de code met daarbij de heldere instructie ‘Scan deze QR-code en ontdek meer’.”
Opvallend in de resultaten tot zover is dat de mobiele journey door alle leeftijden wordt gebruikt. Jong en oud scant de QR-code tijdens het bezoek. Een volgende uitdaging is om na de eerste scan ook alle leeftijden en alle soorten bezoekers betrokken te houden bij de hele reis door het museum heen. “Iets waar we zeker nog mee aan de slag gaan is de mobiele journey doelgroepgericht inrichten,” zegt Jeroen de Rooij. “Met deze extra stap wordt de publieksbeleving weer een stukje persoonlijker. Scholieren zouden dan bijvoorbeeld zelfs schoolopdrachten via hun telefoon in het museum kunnen uitvoeren.”
Hoewel evalueren van deze nieuwe methode zeker belangrijk is, wordt er niet afgerekend op scans per dag of het aantal behaalde donatiedoelstellingen. “We doen dit niet voor het aantal kliks per dag,” benoemt Hovinga. “Voor ons is het belangrijkste doel dat de mobiele journeys een ervaring toevoegen aan de publieksbeleving.”
Voor andere organisaties die een mobiele journey willen ontwikkelen geeft Eerde Hovinga als tip het vooraf uitdenken van een uitrolstrategie. “Achteraf gezien hadden we de mobiele journey ook later kunnen inzetten in plaats van op dag 1. Dan werk je meer stap voor stap: eerst een fysiek museum ontwikkelen en vervolgens een online versie toevoegen. Het was geen gek idee geweest om eerst het fysieke museum staande te hebben en de online mobiele journey hier later op toe te passen.”
De IJsselbiënnale maakt het bezoekers mogelijk om zelf te kiezen voor welke content ze willen betalen.
Hoe kan je met social media de maatschappelijke impact van kunstuitingen versterken? Antine Zijlstra legt het uit in dit artikel.
Om de plotselinge toename van het online aanbod te faciliteren, ontwikkelde Het Nieuwe Instituut tijdens de coronacrisis het nieuwe (interne en externe) online platform ‘Enter’.