Vanwege de recente ontwikkelingen rondom Meta (eigenaar van Facebook, Instagram en Whatsapp) en X (voorheen Twitter), vragen steeds meer organisaties zich af of ze nog afhankelijk willen zijn van de grote techplatforms zoals Facebook, Instagram, WhatsApp en X.
De kritiek op deze bedrijven groeit, vooral omdat ze minder streng modereren. Dit leidt tot meer desinformatie en polarisatie, waardoor mensen tegenover elkaar komen te staan en een vertekend beeld van de werkelijkheid ontstaat. Daarnaast worden de platforms steeds meer politiek geladen, nu Elon Musk zich actief bemoeit met zowel Amerikaanse als internationale politiek, en Meta eigenaar Mark Zuckerberg zijn beleid aanpast onder druk van Amerikaanse politici. Tot slot groeit de bezorgdheid over privacy, aangezien big tech-bedrijven hier vaak onvoldoende bescherming bieden.
Als culturele organisatie ben je waarschijnlijk actief op sociale media om een breed publiek te bereiken. Door content te delen, probeer je mensen kennis te laten maken met je organisatie en te binden. Daarnaast adverteren veel culturele instellingen op onder andere Instagram en Facebook om nieuwe culturele producties te promoten.
Deze big tech-platforms bieden organisaties een groot bereik, wat moeilijk te repliceren zal zijn op kleinere, nieuwe platforms. Maar aangezien veel culturele organisaties afhankelijk zijn van hun publiek, is het voor hen moeilijk om deze achter zich te laten.
Steeds meer mensen en organisaties stappen over naar platformen die niet beheerd worden door de big tech-bedrijven. Op deze kleinere platformen hebben gebruikers meer controle over hun gegevens, privacy en wat ze te zien krijgen, omdat er geen sensatie-gerichte algoritmes zijn. Ook worden sommige van deze alternatieve platformen niet centraal beheerd door één bedrijf, wat zorgt voor meer vrijheid en transparantie.
Het nadeel van het verlaten van big tech-platforms is dat je een groot deel van je publiek kunt verliezen. Kleinere platformen hebben minder gebruikers, wat betekent dat je bereik beperkt is.
Als culturele organisatie is het belangrijk om de voor- en nadelen van big tech-platforms te blijven afwegen. Direct afscheid nemen is voor veel organisaties wellicht geen optie, maar je kunt wel een stappenplan maken om minder afhankelijk te worden van deze platforms. Als je het niet eens bent met de waarden van big tech, kun je bijvoorbeeld als eerste kleine stap de groepschat van jouw organisaties van WhatsApp (Meta) naar Signal verplaatsen.
Twee populaire voor de grote platforms zijn Bluesky en Mastodon. Bluesky is een decentraal sociaal platform, ontwikkeld door de voormalige CEO van Twitter, en werkt vergelijkbaar met X. Na de overname van Twitter door Musk, zijn veel gebruikers naar Bluesky overgestapt.
Mastodon is ook decentraal en combineert de functies van Instagram, Facebook en X. Het werkt met servers die door gebruikers zelf kunnen worden beheerd, wat het platform geschikt maakt voor het opbouwen van communities. Communicatie is echter platform-breed mogelijk. Het nadeel is dat de opzet soms als ingewikkeld wordt ervaren.
Voor het delen van foto- en videocontent zijn Pixelfed en Loops interessante opties. Deze apps bevinden zich nog in een vroege ontwikkelingsfase, maar bieden een community-ervaring zonder verdienmodellen met advertenties.
heeft een coalitie gevormd om een digitale infrastructuur te ontwikkelen die niet gebaseerd is op de kapitalistische modellen van grote technologiebedrijven. Verschillende culturele organisaties nemen deel aan dit initiatief.
Binnen de coalitie zijn bedrijven zoals en actief op Mastodon. Zij bereiken daar ongeveer 5% van hun Instagram-volgers. Kunstorganisatie is actief op Bluesky, met ongeveer een derde van hun X-volgers. Het engagement (likes en reacties) is bij SETUP’s posts vaak rond de 10% van het aantal volgers, wat gebruikelijk is voor de meeste organisaties.
De heeft accounts op Bluesky en Mastodon aangemaakt en haar X-accounts verwijderd. Het aantal volgers op deze platforms is momenteel minder dan 15% van hun Instagram-volgers, en het engagement is over het algemeen laag, met minder dan 50 klikken per bericht. Ook heeft X verlaten en is nu actief op Bluesky (3000 volgers) en Mastodon (5600 volgers), waar hun engagement rond de 5% van het aantal volgers zit.
De in Brussel is ook een van de organisaties die recent actief is geworden op Mastadon. De organisatie voelde dat dit voor hen was, en een groot deel van hun publiek juichte deze beslissing toe. Ook hebben ze een Signal groep gemaakt waarin ze elke week updates sturen naar hun publiek.
Daarnaast zijn ook schrijvers en auteurs zoals Lieke Marsman, Alain Verheij en Jean-Marc van Tol actief op X-alternatief Bluesky. Op het Nederlandse landschap op Bluesky is de sfeer echter nog steeds sterk politiek gekleurd: een groot deel van de gemaakte posts gaan over politiek, zelfs op de schrijvers’ privé accounts.
Veel organisaties kunnen big tech-platforms niet volledig verlaten, omdat hun doelgroep nog niet in grote mate naar alternatieve platforms is overgestapt. Om hun publiek te kunnen bereiken, moeten ze nog deels blijven toegeven aan een necessary evil. Culturele organisaties zullen zelf moeten beslissen of het nog ethisch verantwoord is om actief te blijven op de grote big tech-platforms.
Er is nog geen ideale oplossing, en de genoemde organisaties delen mee dat ze de ontwikkelingen binnen big tech blijven volgen om zo de meest verantwoorde keuze te kunnen maken over het gebruik van sociale media.
Wil je meer te weten komen over het ethisch gebruiken van sociale media of wil je graag horen hoe andere culturele organisaties hiermee omgaan? Cultuurmarketing organiseert de bijeenkomst op 8 mei.
Veel marketing- en communicatiemedewerkers in de cultuursector vinden het belangrijk om ethische marketing te bedrijven. Hoe ga je dan om met social media en online services die het niet zo nauw nemen met privacy en hun sociale verantwoordelijkheid?
Cultuurmarketing organiseert op 8 mei een online event over ethiek en verantwoordelijk gebruik van social media.
Ben je een marketing- en communicatieprofessional en nieuw op TikTok? Het maken van succesvolle content lijkt misschien een uitdaging, maar met deze handige tips en voorbeelden uit de cultuursector genereer je gegarandeerd views.