Publieksparticipatie: de toekomst van de museumsector

Publieksparticipatie: het is een veelbesproken begrip in de museumsector. Maar wat houdt het precies in, wat kan er mee bereikt worden, en wat zijn de succes- en faalfactoren? Als stagiair bij het Fonds voor Cultuurparticipatie deed Laurens Kleijntjens in het kader van zijn studie Algemene Cultuurwetenschappen aan Tilburg University onderzoek naar het fenomeen publieksparticipatie in de Nederlandse museumsector. Hiervoor deed hij onderzoek bij onder andere Naturalis, FOAM en het Van Abbemuseum.

Aan de hand van wetenschappelijke literatuur en interviews bij acht verschillende musea (Amsterdam Museum, Naturalis, Museumboerderij Staphorst, Stadsmuseum Zoetermeer, FOAM, Van Abbemuseum, Museum Van Bommel van Dam, en TextielMuseum) trachtte hij antwoorden op deze vragen te vinden. De resultaten van dit onderzoek vormen een handleiding voor musea die aan publieksparticipatie (gaan) doen. Daarnaast is het onderzoek relevant voor fondsen en andersoortige subsidieverstrekkers die te maken krijgen met subsidieaanvragen uit de museumwereld.

Wat is publieksparticipatie?

Een museum bepaalt doorgaans wat er tentoongesteld wordt en het publiek heeft hier geen stem in. Het museum denkt vaak over alle kennis te beschikken en beschouwt het publiek als passieve consumenten daarvan. Deze traditionele top-down rolverdeling heeft tot gevolg dat het museum veelal als elitair wordt bestempeld. Door middel van publieksparticipatie kan de conventionele hiërarchie doorbroken worden met als gevolg een meer democratische museumwereld.

Publieksparticipatie houdt in dat musea hun autoriteit delen met hun publiek, dat meebeslist over de inhoud van tentoonstellingen. Het publiek wordt op actieve wijze betrokken bij de museumpraktijk. De hedendaagse museumbezoekers willen namelijk meer dan alleen kijken; ze willen zelf een bijdrage kunnen leveren.