Slimme samenwerkingen binnen de culturele sector
Samenwerkingen zijn er in vele soorten en maten. Op verschillende niveaus, op structurele en incidentele basis, binnen diverse disciplines, met verschillende bedrijfstakken, en vanuit overeenkomende of verschillende doelstellingen. Het kan allemaal veel opleveren, mits het juist wordt aangepakt. Op 7 april organiseert Cultuurmarketing de inspiratiemiddag slimmer samenwerken over geslaagde samenwerkingen binnen de cultuursector, waar vier experts hun ervaring zullen delen. Voor nu hebben we in ieder geval al deze lijst als voorproefje met enkele voorbeelden van samenwerkingen tussen culturele instellingen. De lijst is tot stand gekomen dankzij een survey onder ruim 75 sparringpartners
van Cultuurmarketing. Mis je initiatieven in de lijst? Laat het ons weten en het wordt toegevoegd.
Samenwerkingen op regionaal niveau
Cultuur op zondag in de domstad
Sinds 2001 worden zes keer per jaar Culturele Zondagen georganiseerd in Utrecht, telkens met een nieuw specifiek thema. Het terugkerende culturele evenement is eens begonnen als ‘tegenhanger’ van de koopzondag, maar inmiddels bekend onder veel Utrechters, met een variërend bezoekersaantal van 10.000 tot 60.000 bezoekers per keer. De collectieve marketingorganisatie Cultuurpromotie Utrecht organiseert de Culturele Zondagen in samenwerking met verschillende partners, zoals RTV Utrecht en de Universiteit Utrecht. Het doel van de Culturele Zondagen is om mensen op laagdrempelige wijze kennis te laten maken met het diverse cultuuraanbod van de stad en zo cultuurparticipatie van de inwoners te stimuleren.
Pand P: een nieuwe culturele broedplaats in Eindhoven
Het nieuwe kunstpodium Pand P in Eindhoven opent in theaterseizoen 2015/16 haar deuren voor dans, toneel en muziek door jeugd, amateur en professional. Pand P is een coöperatie van Het Nieuwe Theater, Parktheater Eindhoven en jeugdtheatergezelschap Hetpaarddatvliegt. Alle drie de organisaties hebben hun eigen rol in de culturele broedplaats. Hetpaarddatvliegt zal nieuwe jeugdvoorstellingen maken als huisgezelschap van Pand P. Parktheater Eindhoven gaat een deel van hun binnenshuis activiteiten met jonge theatermakers delen met Pand P. Het Nieuwe Theater speelt een deel van haar theateractiviteiten in Pand P en richt zich op de zaalverhuur. Zo kunnen de organisaties hun huidige activiteiten verleggen naar een nieuwe plek, met nieuwe bezoekers en een groter publieksbereik tot gevolg.
Foam + het Nederlands Fotomuseum: fotografie in de schijnwerpers
In september 2015 vond de derde editie van de Fotoweek plaats. Het samenwerkingsverband tussen Foam Fotografiemuseum Amsterdam en het Nederlands Fotomuseum zet fotografie tien dagen lang in de spotlights. De organisaties hebben als doel “mensen bewuster, anders en beter te laten kijken naar fotografie”. Elke editie heeft een ander thema, afgelopen jaar was dit ‘Kijk! Mijn Straat’. Ook wordt er elk jaar een Fotograaf des Vaderlands uitgeroepen; zijn/haar fotoserie omtrent het thema wordt tijdens de Fotoweek geëxposeerd in het Utrechtse FOTODOK.
Rotterdamse theaterwereld bundelt krachten tot Theater Rotterdam
Recentelijk is bekend geworden dat het Ro Theater, de Rotterdamse Schouwburg en Productiehuis Rotterdam per 1 januari 2017 zullen fuseren tot Theater Rotterdam. Het theatergezelschap Wunderbaum is ook nauw betrokken bij de organisaties en de komende fusie. De vier organisaties werken al langere tijd samen op artistiek gebied, rondom kaartverkoop en (online)marketing. Doel van Theater Rotterdam is “niet alleen via merkversterking het theater in de stad te brengen, maar ook de stad in het theater.” De instelling wil een ontmoetingsplek worden en ziet educatie als een belangrijke pijler.
Gedeeld erfgoed in het Joods Cultureel Kwartier
De oude Joodse buurt in het centrum van Amsterdam is rijk aan erfgoed rondom de Joodse wortels van de wijk. Het Joods Historisch Museum, samen met het bijbehorende Kindermuseum, de Portugese Synagoge en de Hollandsche Schouwburg (waar het Nationaal Holocaust Museum deels in gerealiseerd zal worden) werken samen onder de noemer het Joods Cultureel Kwartier. Zo zijn de vier culturele organisaties te bezoeken met één toegangsticket, zijn de websites aan elkaar gekoppeld en hebben zij dezelfde huisstijl (met een onderscheid in kleur). De samenwerking levert veel voordelen op voor zowel de organisaties als de bezoekers, onder andere: eenduidige informatieverstrekking, kostenbesparing (want bijvoorbeeld marketingbudgetten vallen samen) en een groter publieksbereik.
Haagse Toneelalliantie leidt tot fusie
Ook het Nationale Toneel en de Koninklijke Schouwburg Den Haag bundelen al langere tijd hun krachten op het gebied van programmering, educatie en fondsenwerving. Ook Theater aan het Spui is sinds 2012 partner, onder het samenwerkingsverband Toneelalliantie. Het doel van de Toneelalliantie is om een sterke toneelinfrastructuur in Den Haag te ontwikkelen, het publieksbereik te verhogen en een grotere synergie tot stand te brengen tussen cultuur en onderwijs. Per 1 juli 2016 zullen de drie organisaties fuseren tot Het Nationale Theater.
Centrale ticketing om cultuurparticipatie te stimuleren bij Ticketing 010
Onder de wimpel Ticketing 010 organiseren in Rotterdam 5 podia, 10 musea en Rotterdam Festivals centrale ticketing op onder andere centraal station en VVV Coolsingel. Het aan bezoekers mogelijk stellen om tickets aan te schaffen op een centraal punt is een strategische maar ook klantvriendelijke zet. Marketingcommunicatie valt voor de verschillende instellingen op een centraal punt samen, wat economisch voordelig is, maar ook voor een toename van bezoekers en het bereiken van nieuwe doelgroepen kan zorgen. Voor bezoekers kan het drempels verlagen en wachttijden verminderen.
Museumnacht: dé culturele nacht voor jongeren
In 2000 vond de eerste editie van de Museumnacht plaats in Amsterdam. Sindsdien is het jaarlijkse evenement niet meer weg te denken uit de novembermaand. Meer dan 50 musea en culturele instellingen openen hun deuren met een speciaal programma gericht op jongeren van 18-35 jaar met stimulatie tot herhaalbezoek. Driekwart van de bezoekers valt binnen deze doelgroep. Sindsdien hebben er ook meerdere edities van museumnachten plaatsgevonden in andere steden, zoals Rotterdam, Leiden, en Den Haag.
Onvergetelijk: musea verzorgen een programma speciaal voor dementerenden
In 2013 startten het Stedelijk Museum Amsterdam en het Van Abbemuseum met Onvergetelijk Stedelijk: een programma voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Elke maand wordt er een interactieve rondleiding georganiseerd rondom een wisselend thema door speciaal getrainde rondleiders. Het doel van het programma Onvergetelijk is om musea toegankelijk te maken voor een zo groot mogelijk publiek. Meerdere musea toonden interesse in het initiatief, waardoor in 2014 een trainingsprogramma over Onvergetelijk is gestart. 10 musea sluiten zich aan en zullen dergelijke rondleidingen gaan organiseren, waaronder Drents Museum, Mauritshuis en CODA Museum.
Samenwerking rondom een thema
Bosch Grand Tour: 500 jaar na overlijden nog steeds een meester in 7 musea
De Bosch Grand Tour is een samenwerkingsverband van zeven Brabantse musea rondom de werken van Jheronimus Bosch. Om deze bijzondere schilder 500 jaar na zijn dood opnieuw in de spotlights te zetten staken het Van Abbemuseum, De Pont, MOTI, Natuurmuseum Brabant, Het Noordbrabants Museum, Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch en het TextielMuseum de handen ineen voor 13 verschillende tentoonstellingsprogramma’s van 2015 tot 2017. De achterliggende doelen van de samenwerking zijn om Noord-Brabant als cultuurregio te profileren, een bezoekersgroei voor de regio te realiseren, een duurzame product-markt combinatie op te zetten en bij te dragen aan cross-selling tussen de musea.
Op de inspiratiemiddag slimmer samenwerken op 7 april geven twee betrokkenen van dit project een presentatie over de Bosch Grand Tour: Martijn van Ooststroom (marketingmanager van het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch) en Paulien Mandos (projectleider van Stg. Jheronimus Bosch 500).
Stichting Kijkuit: collectieve promotie jeugdpodiumkunsten
Stichting Kijkuit organiseert sinds 2010 gezamenlijke promotie voor jeugdpodiumkunsten, om jeugdvoorstellingen onder de aandacht van een brede doelgroep te brengen. Onderdeel hiervan is de Zapp Theaterprijs, de publieksprijs voor jeugdpodiumkunsten die Kijkuit organiseert in samenwerking met Zapp. Kinderen kunnen via de website stemmen op hun favoriete theatervoorstelling.
De 4 elementen in Museum de Fundatie en Rijksmuseum Twente
Museum de Fundatie en Rijksmuseum Twenthe staken de handen ineen voor de tentoonstelling Gevaar & Schoonheid – Turner en de traditie van het sublieme. De expositie toonde werken van de beroemde schilder William Turner waarin zijn fascinatie voor de elementen Aarde, Lucht, Water en Vuur duidelijk te zien is. Deze vier elementen maakten dat de musea als een tweeluik gingen samenwerken. Aarde en Lucht werden in het Rijksmuseum Twenthe tentoongesteld en Water en Vuur kwam aan bod in De Fundatie. Bijkomende voordelen voor de instellingen waren een groter publieksbereik en stimulatie van herhaalbezoek.
Muziek, film en kunst herenigd in Amsterdamse AAA festivals
In 2015/16 vindt er vier keer een AAA Festival plaats. Deze festivals organiseert het Koninklijk Concertgebouworkest in samenwerking met World Press Photo, Van Gogh Museum, Holland Festival en Muziekgebouw aan ’t IJ en De IJ-Salon. Elk festival heeft een eigen thema: Breaking News, Angst, Fresco´s en Pop-art. Om elk thema is een programma georganiseerd met uiteraard concerten van het orkest, lezingen, een filmprogramma en confrontaties tussen kunstenaars in het Stedelijk Museum en het Entrée Late Night Café. Dankzij de festivals worden verschillende disciplines samengebracht op diverse locaties, waardoor een groter publiek bereikt wordt en een verbreding van de doelgroepen tot gevolg kan hebben.
Het Nederlandse landschap als kern van samenwerking
“Holland op z’n mooist – Op pad met de Haagse School” was een samenwerkingsverband in 2015 tussen Het Gemeentemuseum, het Dordrechts Museum, en Natuurmonumenten. Het Gemeentemuseum toonde een tentoonstelling met Nederlandse landschappen door schilders van de Haagse School. In het Dordrechts Museum was in dezelfde periode ook een tentoonstelling te zien over de Haagse School en de musea brachten gezamenlijk een catalogus uit. De bijzondere samenwerking vanuit de musea was ook te beleven buiten de museummuren, door speciale wandel,- fiets- en vaartochten die verzorgd werden door Natuurmonumenten. De Hollandse landschappen die bezoekers op het doek hadden bewonderd konden ze zo ook in de buitenlucht aanschouwen. Een van de fietstochten startte bij Het Gemeentemuseum en was dus eenvoudig te combineren met een museumbezoek.
Gezamenlijk aanbod via platformen
See All This: liefde voor kunst uitdragen
Op 19 januari is See All This gelanceerd: een nieuw kunstplatform met een eigen website en magazine dat 4 keer per jaar uitgebracht wordt. Er wordt samengewerkt met 17 Nederlandse musea om “samen de liefde voor kunst uit te dragen”. En dat zijn niet de minste namen. In het rijtje staan onder andere: EYE Filmmuseum, het Groninger Museum, Boijmans van Beuningen, De Pont, Van Gogh Museum en Gemeentemuseum Den Haag.
We Are Public: selectie voor cultuurliefhebbers
Dat Amsterdam een groot cultureel aanbod heeft in alle facetten van het veld is een feit. We Are Public zag een gat in de markt en besloot dit enorme aanbod voor een mooie prijs in kaart te brengen voor liefhebbers. Voor €15,- per maand kunnen leden naar het geselecteerde aanbod dat op de agenda staat. Muziek, theater, film en kunst: de curatoren van We Are Public selecteren het beste dat de stad te bieden heeft. Dankzij hun innovatieve ledenwerfcampagne wonnen ze de Gouden Struis 2015.
ARTtube: virtueel aanbod delen met onze Zuiderburen
ARTtube is een online videokanaal van Nederlandse en Belgische musea. Op het kanaal komen verschillende soorten video’s aan bod, onder andere zijn er interviews, kijkjes achter de schermen en animatiefilmpjes te vinden. ARTtube wil inhoudelijke samenwerking tussen musea bevorderen, hierbij kan gedacht worden aan gezamenlijke videoproducties, het delen van kennis en gezamenlijk evenementen organiseren. In 2012 is ARTtube opgericht door het Stedelijk Museum Amsterdam, Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen, Gemeentemuseum Den Haag, De Pont en Museum Boijmans van Beuningen. Het platform is groeiend, inmiddels delen 19 musea en soortgelijke instellingen video’s op het kanaal.
Cineville: samenwerkingsverband van Amsterdamse filmtheaters groeit tot nationaal niveau
In 2009 werd Cineville geboren, als samenwerkingsverband van 13 Amsterdamse filmtheaters om Amsterdammers te enthousiasmeren voor het grote filmaanbod van de zalen. Inmiddels is de organisatie flink uitgebreid en kunnen pashouders ook tot ver buiten Amsterdam naar de film: van Alkmaar tot Deventer, van Den Haag tot Nijmegen en van Wageningen tot Maastricht. De pas geeft onbeperkt toegang tot de film, maar is ook te gebruiken voor talkshows, voorpremières en filmfestivals.
Modemuze: een platform voor bijzondere modecollecties
Veel Nederlandse musea staan voor het dilemma dat ze hun mode- en kostuumcollecties niet permanent kunnen tentoonstellen vanwege het kwetsbare karakter. Hier vonden het Amsterdam Museum, het Centraal Museum, het Fries Museum, Museum Rotterdam, Paleis Het Loo, het Rijksmuseum, en het Gemeentemuseum Den Haag een oplossing voor: Modemuze. Het online platform geeft modeliefhebbers zo toch de gelegenheid om bijzondere collecties te ontdekken.
De Toon Zetten: muziekeducatie in Groningen
De Toon Zetten is een samenwerkingsverband van 9 muziekscholen/kunstencentra in de provincie Groningen. Wat in 2010 begon als een project tussen 4 muziekscholen is inmiddels omgevormd tot een vereniging met 9 betrokken organisaties. Het doel van De Toon Zetten is om muziekeducatie in het basisonderwijs te verankeren. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan door het gezamenlijk ontwikkelde Muziekbord, waarmee leerkrachten digitaal toegang hebben tot 30 á 40 muzieklessen voor de groepen 1 tot en met 8, die voldoen aan de kerndoelen van het basisonderwijs.
Op zoek naar nog meer samenwerkingsinspiratie? Of ben je benieuwd hoe een succesvolle samenwerking nou echt in zijn werking gaat? Kom dan naar de inspiratiemiddag slimmer samenwerken op donderdag 7 april, waar vier sprekers op verschillende manieren vorm zullen geven aan het begrip ‘samenwerking’.