Interactieve apps: is dat het theater van de toekomst?

Je loopt een theaterzaal in, op zoek naar je stoel. Het licht dimt en de rode gordijnen gaan langzaam open. Waar je normaal gesproken je telefoon uit moet zetten, laat je hem dit keer aan. Vanavond ben jij een onderdeel van de show. Met de app heb jij de macht over de voorstelling. Je bepaalt de sfeer, de muziek en het licht, samen met de andere theaterbezoekers. Misschien kan je zelfs de toneelspelers uitschakelen. Zijn interactieve apps het theater van de toekomst? Lydia Huisman ging op onderzoek uit.

Theater bestaat als sinds 600 voor Christus en daarmee de interactie tussen de speler en het publiek ook. Tegenwoordig zie je dat vooral terug bij improvisatieshows en cabaretiers. Maar in deze tijd zou dat ook met een app kunnen, toch?  Wat is het aanbod van interactieve voorstellingen met een app en hoe gaat dat in zijn werk?

Allereerst is het goed om te weten wat we verstaan onder een interactieve app. Interactie betekent volgens Van Dale onderling samenwerkend en een wisselwerking. Tijdens een voorstelling kan de bezoeker dus invloed uitoefenen op het toneel. Vervolgens reageren de acteurs of muzikanten op deze prikkel. In het geval van een muzikant speelt hij bijvoorbeeld een beat op verzoek van een bezoeker.

Experimenterende theatermakers

Enkele theatermakers zijn aan de slag gegaan met interactieve apps. Daar is het Spaanse theatergezelschap La Fura dels Baus één van. Vorig jaar hebben zij in de Gashouder in Amsterdam opgetreden met hun ‘smartshow’ M.U.R.S. Bezoekers werden door een technologisch gedreven stad geleid met behulp van de app. Zo ontdekte het publiek stukjes natuur op plastic flessen, want in een digitaal leven bestaat natuur zoals wij het kennen niet meer.

Ook de jazzband Tin Men and The Telephone begon drie jaar geleden te experimenteren met een app. Zij hebben een groep programmeurs bijeen geroepen om een interactieve app te ontwikkelen. Tijdens de voorstellingen zijn er momenten waarbij het publiek deel kan nemen met de smartphone. Ik vroeg mij af hoe dat in zijn werk gaat en sprak met Tony Roe, de pianist van de band.

Multimedia als innovatie tijdens concerten

Tin Men and The Telephone bestaat uit drie jazz muzikanten: Bobby Petrov is de drummer, Pat Cleaver bespeelt de bas en Tony Roe zit achter de piano en beheert met een computerscherm de app Tinmendo.  De band werkte altijd al met multimedia tijdens hun concerten. Eerst deden zij dat met interactieve video’s, waarbij Tony als pianist reageerde op wat er in de video werd afgespeeld. Hierdoor waren hun liedjes altijd anders en was het lastig om het op een CD te zetten. “Het uitbrengen van onze muziek op CD of vinyl was het niet helemaal, en een DVD vond ik wat verouderd. Daarom wilden wij een interactieve app of website ontwikkelen.”

De drie muzikanten gingen op onderzoek uit: welke apps spelen op een interactieve manier muziek af? Ze kwamen uit op Björq, een alternatieve band met één van de beste interactieve apps. Tin Men and The Telephone heeft helaas geen vergelijkbaar budget, dus gingen ze op zoek naar een simpelere vorm, welke ook moest afwijken van het format van Björq.

Het werd een app dat publieksinteractie mogelijk maakt. De eerste keer probeerden ze dit uit in het Bimhuis, naar eigen zeggen het beste concert dat ze elk jaar mogen spelen.  “Het was riskant, maar toch hebben we het gedaan. Het kon helemaal fout gaan en dat ging het ook”, aldus Tony. Toch liet het publiek enthousiaste reacties achter en is de app nu een belangrijke pijler geworden tijdens hun concerten en theatershows.

Live chatten en beats creëren

Tony legt uit op welke wijze bezoekers de concerten kunnen beïnvloeden via Tinmendo:

1. Stemmen: het publiek kan stemmen hoe de band moet spelen. Zo kunnen ze het tempo en het genre bepalen.
2. Beats creëren: de bezoekers kunnen hun eigen beat creëren, die vervolgens door de band wordt gespeeld.
3. Lichten: één bezoeker kan tijdens een nummer het licht bedienen op het podium.
4. Feedback: het publiek kan via de app virtuele rozen, tomaten, ondergoed of eieren naar het toneel ‘gooien’.
5. Chat: tijdens de show kunnen bezoekers vragen stellen aan de band. Tony typt via de piano het antwoord terug.
6. Kamelenrace: het publiek wordt in twee groepen ingedeeld. Door de telefoon heen en weer te schudden laten ze de kamelen rennen. De naam van diegene die het snelste racet verschijnt op het scherm.

Het is belangrijk dat de namen van bezoekers zichtbaar zijn op het scherm op het podium, anders heeft het publiek geen garantie dat het echt is. “Bij het element kamelenrace hadden we dit bijvoorbeeld nog niet toegepast. Het publiek schudde wel met de telefoon, maar het was niet gekoppeld aan het scherm op het podium. Inmiddels is het geïnnoveerd. Nu verschijnt de naam, kan je zien waar ze zitten en hoe hard ze gaan.”

Van toegevoegde waarde?

Voegt een app veel waarde toe aan bijvoorbeeld een  toneel- of dansvoorstelling?  “Ja zeker, maar het moet wel iets toevoegen aan de show en niet andersom. Dan wordt het een artistiek interessant ding. Iets cools hebben is één stap, maar hoe ver je ermee de diepte in gaat is de uitdaging” aldus Tony.

Er zitten ook risico’s aan zo’n app. Je bent afhankelijk van internet.  Als het netwerk te traag is komt het niet binnen en valt er een stuk interactie weg tijdens de show. Bovendien vergt het veel van de artiest. Je moet goed kunnen multitasken.

Jongeren bereiken via interactieve apps

Veel jongeren hebben interesse in de digitale wereld en zijn bereid om daarin nieuwe snufjes te ontdekken. Zou een app dan een goed middel zijn om jongeren naar het theater te krijgen? “Een app alleen is niet genoeg, je moet er nog echt een show omheen bouwen. Ook tijdens onze show merk je een soort afstand tussen de jongeren en het toneel. Het is een leeftijd waarop ze niet snel onder de indruk zijn maar het is wel hun medium. Als ze eenmaal in de stoelen hebben plaatsgenomen en de app starten dan wordt het leuk.”

Technologische ontwikkelingen bepalen de toekomst

Het onderzoek is gestart met de vraag: is een interactieve app tijdens de voorstelling het theater van de toekomst? Volgens Tony valt dat niet zo te stellen: “Ik denk aan de ene kant dat er meer voorstellingen komen met apps of andere moderne technieken. Toch heeft zo’n smartphone app een korte levensduur. Ik weet bijvoorbeeld niet of wij dit over tien jaar nog doen. Dan gaat er waarschijnlijk weer heel wat anders komen.”

Technologie ontwikkelt zich in de tussentijd immers ook door. Tony vertelt: “Wie weet: over tien jaar kunnen we misschien wel interactie creëren door middel van een chip die in de bezoeker geplaatst wordt.”